Y Bechgyn

Dw i’n cofio wythnos fendigedig yn Nhresaith…

Y Bechgyn

Rhyw ddydd yn y dyfodol, efallai pan maen nhw’n chwech neu saith mlwydd oed…

Roedd Emrys ac Ioan yn eistedd ar garreg fawr ar bwys y traeth yn Nhresaith. Roedden nhw’n edrych ar draws y dŵr.

Dwedodd Ioan, “Wi’n moyn hwylio ar y môr rhyw ddydd. Tasen i’n hwylio ar y môr, bysen i’n hwylio yn gyflym.”

Dwedodd Emrys, “Taset ti’n hwylio ar y môr, bysen i’n hwylio ar y môr hefyd.”

“Taset ti’n hwylio ar y môr hefyd, bysen i’n hwylio yn gyflymach.”

“Taset ti’n hwylio yn gyflymach, bysen i’n hwylio yn gyflymach na ti.”

“Wel,” dwedodd Ioan, “tasen i’n hwylio ar y môr, bysen i’n hwylio ar y môr mewn cwch mawr yr holl ffordd i Iwerddon.”

Meddyliodd Emrys dipyn o amser, ac wedyn dwedodd, “Bysen i’n hwylio ar y môr mewn cwch mawr iawn i Iwerddon, ac wedyn yr holl ffordd i Wlad yr Iâ.”

“Wir?” Edrychodd Ioan ar Emrys, ac wedyn edrychodd ar y môr eto. Tipyn bach nes ymlaen, dwedodd Ioan, “Wi’n moyn hedfan mewn awyren rhyw ddydd. Tasen i’n hedfan mewn awyren, bysen i’n hedfan yn uchel.”

Edrychodd Emrys ar Ioan ac wedyn ar yr awyr. “Wel, taset ti’n hedfan mewn awyren, bysen i’n hedfan hefyd.”

“Na, ti ddim yn mynd i hedfan mewn awyren!”

“Ydw! Wi’n mynd i hedfan mewn awyren bob dydd. Bydda i’n hedfan yn uchel! Uwch na ti! Wi’n mynd i hedfan uwch na phopeth.”

Taflodd Ioan garreg fach at y dŵr. Ciciodd Emrys ddarn o wymon. Ochneidiodd Ioan a dwedodd, “Pan wi’n hŷn, wi’n mynd i yrru car.”

“Taset ti’n gyrru car, bysen i’n gyrru car hefyd.”

“Wrth gwrs.”

O’n nhw’n eistedd yn dawel am gyfnod. Wedyn dwedodd Ioan, “Bydd fy nghar i yn fwy na dy gar di.”

“Pa mor fawr?”

“Mor fawr, fyset ti ddim yn ei gredu fe.”

Dwedodd Emrys, “Bydd car mawr iawn iawn gyda fi.”

O’n nhw’n edrych ar y môr. Taflodd Ioan garreg fach arall at y dŵr a dwedodd, “Wyt ti’n moyn mynd i weld beth mae pobl y bwtcamp yn gwneud?”

Atebodd Emrys, “Pam lai.”

A rhedon nhw bant ar hyd y traeth.

Y Plentyn yn y Goedwig

Dyma ddarn arall ysgrifennais ar gyfer yr Eisteddfod SSiW. Enillodd ef, ond roedd e’n unig ddarn yn ei ddosbarth ef. Felly, enillais dim ond ar gyfer “chutzpah”, dw i’n meddwl!

Roedd rhaid i fi ddefnyddio dim ond geiriau o’r cwrs SSiW, ac roedd rhaid i fi ddweud y stori. Roedd hynny’n fwy anodd na roeddwn i’n disgwyl. Does dim lawer o eiriau yn y cwrs! Ti’n gallu clywed i fi ei ddweud ef yma:

Y Plentyn yn y Goedwig

Pan oedd y byd yn ifanc, oedd hen ddyn a hen fenyw yn byw yn y goedwig fawr. Oedd y dyn yn caru’r fenyw, ac oedd y fenyw yn caru’r dyn. O’n nhw’n hapus iawn. Ond, weithiau oedd y fenyw ddim yn teimlo yn hapus, achos doedd dim plentyn gyda nhw. Weithiau, oedd hi’n meddwl, “Dw i’n moyn gwylio plentyn yn rhedeg ac yn chwarae yn y goedwig.”

Un dydd, ym mis Mehefin, wnaeth y fenyw fynd am dro. Oedd hi’n cerdded ymlaen ac ymlaen, nes gwnaeth hi glywyd rhywbeth. Wnaeth hi edrych sha lan, ond wnaeth hi ddim yn gweld dim byd. Wnaeth hi edrych sha lawr, ond wnaeth hi ddim yn gweld dim byd. Wedyn, wnaeth hi edrych tu ôl i goeden. Wnaeth hi ffili credu beth wnaeth hi weld. Oedd plentyn bach yn chwarae yn y goedwig.

“O, plentyn bach,” wnaeth hi ddweud, “wyt ti’n moyn byw gyda fi?”

“Ydw, diolch.”

A wnaeth y fenyw ddod â’r plentyn bach gartre.

Oedd y plentyn yn prifio yn glou. Yn fuan, oedd hi fenyw ifanc hardd. Mehefin oedd ei henw hi. Oedd y dyn a’r fenyw’n hapus iawn, achos o’n nhw’n ei charu hi.

O’n nhw’n byw yn y goedwig nes un bore, pan wnaeth Mehefin ddweud wrthyn nhw, “Wnes i ddod o’r goedwig achos oedd eisiau plentyn arnoch chi. Ond nawr, mae rhaid i fi fynd nôl i’r goedwig.”

“O, na!” wnaeth yr hen fenyw ddweud. “Os wyt ti’n gadael, byddwn ni ffili byw!”

“Nage, mae rhaid i fi fynd nôl i’r goedwig, heddiw.”

“ ‘Yn ni’n gallu mynd gyda thi?” wnaeth y fenyw.“

“O, ie, yn ni’n moyn mynd gyda thi,” wnaeth y dyn.

“Wel, efallai, ond dylech chi aros yma.”

“O, na,” wnaeth y fenyw ddweud, “mae rhaid inni fynd.”

Felly, wnaeth Mehefin ddod â nhw i’r goedwig. O’n nhw’n cerdded ymlaen ac ymlaen. Wedyn, yn sydyn, oedd dwy goeden newydd yn prifio yn y goedwig.

Y Freuddwyd

Wel, wnaeth rhywbeth gwahanol ddim yn dod yn fuan! Ond nawr, dyma rywbeth am y flwyddyn newydd.

Roeddwn i’n ysgrifennu’r darn yma am Eisteddfod SSiW y flwyddyn hon. Oedd rhaid i ni ysgrifennu am breuddwydio yn Gymraeg. Doedd e ddim yn ennill, ond dw i’n ei hoffi fe. Mwynhewch!

Y Freuddwyd

Dihunodd hi’n sydyn.

Roedd hi’n ysgwyd. Eto. Roedd hi’r freuddwyd. Yr un freuddwyd. Eto.

Yn y freuddwyd, mae hi’n sefyll yn lle uchel. Ar y chwith, mae’r bryniau a chymoedd o dde Gymru, mil o liwiau o werdd dan ei thraed hi. Ar y dde, mae’r môr. Mae hi’n teimlo yn unig. Mae hi’n teimlo yn oer. Mae’r gwynt yn codi’r ei gwallt hi. Mae e’n sibrwd yn dawel yn ei chlustiau hi. Mae hi’n meddwl ei bod hi’n clywed lleisiau ar y gwynt, ond dyw hi ddim yn siŵr. Mae hi’n gwrando. Beth? Mae hi’n clywed sŵn tawel yn ei phen hi. Geiriau? Ydy hi’n gallu clywed geiriau? Ydy, ond dyw hi ddim yn deall beth maen nhw’n dweud.

Ac wedyn, dihunodd hi. Beth oedd digwydd iddi hi? Caeodd ei llygaid hi a meddyliodd, “Fydda i ddim yn gallu cysgu nawr. Bydda i’n codi.”

Nes ymlaen, cerddodd hi i’r siop coffi. Arhosodd am ei thro hi, a gwrandawodd ar bobl siarad yn Gymraeg. Roedd hi’n moyn siarad yn Gymraeg hefyd. Efallai heddiw. Efallai’r bore yma. Roedd hi’n nesaf. Agorodd hi ei cheg hi a—siaradodd hi yn Saesneg.

Y nos nesaf, ar ôl roedd hi wedi mynd i gysgu, roedd hi’n breuddwydio’r un freuddwyd eto. Mae hi’n yn y lle uchel. Mae’r gwynt yn sibrwd rhywbeth yn dawel yn ei chlustiau hi. Mae e’n dweud—beth? Mae e’n sibrwd, “Siaradwch. Siaradwch yr hen iaith.”

Pan gyrhaeddodd hi ar y siop coffi, nes ymlaen, meddyliodd hi, “Heddiw, dw i’n mynd i siarad yn Gymraeg. Wir! Dw i’n mynd i’w wneud e!” Ond pan oedd e’n ei thro hi, siaradodd hi yn Saesneg.

Pan roedd hi’n mynd i wely’r nos nesaf, dwedodd hi yn uchel, “Dw i ddim yn moyn breuddwydio’r freuddwyd yma eto.” Ond pan roedd hi wedi mynd i gysgu, roedd hi’n breuddwydio.

Mae hi’n sefyll yn lle uchel. Mae hi’n edrych ar y môr. Yn sydyn, mae hi’n teimlo gwynt poeth iawn. Mae hi’n gallu arogli mwg. Mae hi’n clywed llais yn y gwynt. Mae e’n sibrwd yn dawel, “Y ddraig goch dw i. A dw i’n moyn i ti siarad yr hen iaith. Wyt ti’n fy nghlywed i?”

A dihunodd hi. Roedd hi’n ysgwyd. Caeodd ei llygaid hi a sibrwd, “Ydw. Dw i’n eich clywed chi.”

Cerddodd hi i’r siop coffi. Arhosodd hi am ei thro hi, a gwrandawodd ar bobl siarad yn Gymraeg. Meddyliodd hi, “Dw i byth yn gallu ei wneud e.” Ond pan agorodd ei cheg hi, dwedodd hi, “Disgled o goffi, os gwelwch yn dda, a beth am un o’r teisennau yma?”

A’r fenyw tu ôl y cownter agorodd ei cheg hi, a chaeodd ei cheg hi, a dwedodd, “Iawn te. Rhywbeth arall?”

Un tro diwethaf

Y darn diwethaf nes i ysgrifennu ar gyfer y dosbarth. Yn fuan, rhywbeth gwahanol!

*****

Mai 24, 2011

“Bydda i’n dy golli di,” dywedodd ef.

“Na fyddi. Byddi di’n brysur yn cwrdd â phobl newydd, ac yn gweld pethau newydd. Byddi di’n anghofio amdanaf i.” dywedodd hi.

“Na fyddaf! Bydda i’n dy gofio di am byth.”

Roedden nhw yn eistedd ar garreg. Roedden nhw wedi dod i’r garreg hon yn aml pan roedden nhw’n plant. Gallen nhw weld y môr o’u blaen nhw. Roedden nhw wedi dringo lan yna un tro diwethaf. Roedd potel o win wrth eu hochor nhw.

“Wyt ti’n cofio pan roedden ni wedi bod yn hwylio, ac roedden ni’n hwyr, ac roedd dy fam di’n becso?” dywedodd ef.

Chwarddodd hi, “Pa bryd? Faint o weithiau digwyddodd hynny?”

“Tair gwaith? Pedair gwaith? Dw i ddim yn cofio.”

“Dw i’n meddwl ei bod hi’n becso pan roedden ni’n hwylio, trwy’r amser.”

“Dw i’n meddwl hynny hefyd. Hoffet ti ragor o win?” dywedodd ef.

“Hoffwn.” Rhoddodd e’r botel iddi hi. Cymerodd hi’r botel, ac yfodd.

“Wyt ti’n cofio’r tro pan o’n i wedi bod yn hwylio? O’n i’n dod nôl adref, a troais i ffordd anghywir? O’n i ar goll, yn fuan.” Chwarddodd ef. “Roedd y heddlu’n edrych amdanaf i”

“Dw i’n cofio, wrth gwrs. O’n nhw’n edrych am lawer o amser, hefyd. Wyt ti’n cofio’r diwrnod pan nofion ni i’r garreg fawr? O’n i’n meddwl mod i ddim yn gallu nofio nôl.”

“Ydw. Roeddwn i’n becso amdanat ti.” dywedodd ef.

Roedd hi’n edrych ar draws y dŵr. “Dylwn i fod yn gadael yn dy le di.”

“Ond dwyt ti ddim.”

“Ond dw i ddim. Wel, Dylen ni fynd nôl adref, iawn?”

“Iawn.”

Symud

Nadw, dw i ddim yn gwybod beth yw ef.

*****

Ebrill 10, 2011

“Sut gallwn ni ei symud ef mas?” dywedodd Alun.

“Sa i’n gwybod. Mae e’n fawr, yn fawr iawn,” dywedodd Dai.

“Ydy. Roedd un yr wythnos diwethaf yn fawr, ond mae’r un yma yn fwy fyth.”

“Ydy. Ac mae e’n ddrutach na un yr wythnos diwethaf, on’d yw ef.”

“Ydy, ac mae e’n henach hefyd,” dywedodd Alun.

“Ydy e’n fwy na’r drws?”

“Gad i mi weld. Wel, mae e’n llai na’r drws, ond dim ond tipyn bach.”

“Faint?”

“Dwy fodfedd, efallai llai,” dywedodd Alun.

“Bydd e’n anoddach nag o’n i’n disgwyl. Wel, gallwn ni’n gallu trio. Alli di gymryd yr ochr ‘na?”

“Galla.”

“Oi! Dw i’n ffili ei godi fe! Mae rhaid inni ei rolian ef. Mae rhaid inni ei roi ef lan ar hynny,” dywedodd Dai.

“Ond wedyn bydd e’n dalach na’r drws.”

“Bydd.” Mae Dai yn meddwl un munud. “Beth am hyn? Allen ni gymryd y pethau ‘ma oddi arno fe?”

“Wel, tria i,” ochneidiodd Alun. “O! Maen nhw’n dynnach nag fel arfer! Mae eisiau’r sbaner mwyaf arnaf i. Diolch! ‘Na ni!”

“Mae angen trosol arnaf i,” dywedodd Dai.

“Yr un yma?”

“Nage, mae angen yr un hiraf arnaf i. Diolch. Iawn. Felly—un—dau—tri coda! Mae rhaid inni ei godi fe yn uwch! Rho hyn dan fan’na. Iawn, nawr mae angen inni ei roi ef lawr, yn araf. Arafach! Arafach! Da iawn!”

“Rydyn ni’n mynd i ei rolian ef drwy’r drws. Arafach! O na! Paid! Mae’r ddolen ar y drws ‘ma’n rhy fawr.”

“Alli di ei gymryd ef oddi ar y drws?”

“Os wyt ti’n gallu ei ddal ef.”

“Iawn,” dywedodd Dai.

Roedd Alun yn gweithio am ychydig o amser. “Sut wyt ti? Ti’n iawn?” dywedodd ef.

“Dw i wedi bod yn hapusach. Alli di weithio’n gyflymach?”

“Dw i’n trio! Dw i’n trio! Iawn! Rydyn ni’n ei drio fe eto. Araf!” Rholion nhw ef drwy’r drws.

“Da iawn! Da iawn ni! Nawr, rydyn ni’n gallu mynd â fe i’r lori…”

Bocsys

Weithiau, gallwch gael gormod o beth da.

*****

30 Mawrth 2011

Cerddodd Ifan i mewn i swyddfa Ceri. Edrychodd Ceri arno fe a dywedodd, “Beth wyt ti’n moyn? Dw i’n brysur.”

“Mae eisiau i ti ddod gyda fi.”

“Pam? Dw i’n brysur.”

“Mae rhaid i ti edrych ar rywbeth.”

“Beth?”

“Gweli di.”

Cerddodd Ceri lawr y staer gydag Ifan. Pan gyrhaeddon nhw y neuadd, stopion nhw.

“Beth uffar?!?” dywedodd Ceri.

Roedd pentwr o focsys yn y neuadd, llawer o focsys mewn pentwr mawr.

Edrychodd Ceri ar Ifan. “Beth ddigwyddodd yma?”

“Daeth dyn â nhw, dyn mewn lori. Dywedodd ef inni eu prynu nhw.”

“O na… beth sydd yn y bocsys?”

“Dw i’n meddwl fod e’n bapur toiled.” atebodd Ifan.

“Papur toiled?” Meddyliodd Ceri ychydig cyn dweud, “O! O na! Faint o focsys?”

“Dywedodd y dyn fod e’n gadael ugain bocs.”

“O na. Dw i’n deall nawr, dw i’n meddwl. Dywedais wrth Sioned i brynu ugain o becynnau o bapur toiled, ond prynodd hi ugain o focsys! Faint o becynnau sy’n mewn bocs?”

“Wel,” edrychodd Ifan ar un o’r bocsys. “Dw i’n meddwl fod ugain pecyn mewn bocs.”

“Oi! Mae hynny’n gormod o bapur toiled. Beth ‘yn ni’n mynd i wneud amdano fe?”

“Dylen ni ei gwerthu fe ar eBay?”

“Ti’n gymorth mawr!”

“Wel, dyw ef ddim fel bod ni’n mynd i ei stopio ei ddefnyddio ef yn fuan, ydy ef?”

Edrychodd Ceri ar Ifan am funud, wedyn ochneidiodd. “Wrth gwrs. Ond ble ‘yn ni’n mynd i’w roi ef?”

“Cwestiwn da!”

Roedd ychydig o bobl wedi stopio yn y neuadd, erbyn hyn, yn gwylio Ceri ac Ifan. Edrychodd Ceri ar Ifan a dechreuodd chwerthin. Edrychodd Ifan ar Ceri a dechreuodd chwerthin hefyd. Pwyson nhw ar y bocsys a chwarddon nhw. Roedden nhw yn dal i chwerthin tra roedd pawb yn sefyll yn y neuadd yn syllu arnyn nhw.

Adroddiad am Ddamwain

Oedd y aseiniad yn ysgrifennu darn enw Adroddiad am Ddamwain. Felly, wrth gwrs, meddyliais am ddefaid.

*****

12 Mawrth 2011

Pan gyrhaeddodd y heddwas, oedd llawer o fyrnau o wair yng nghanol y ffordd. Roedd lori fach yn gyrru oddi ar y ffordd a thrwy’r ffens. Roedd llawer o ddefaid yn bwyta’r gwair, ac roedd mwy o ddefaid ar fin cerdded drwy’r ffens i fwyta hefyd. Yn nes ymlaen, roedd car newydd mawr. Roedd ffarmwr yn sefyll wrth ochr y lori, yn gwylio’r defaid. Roedd gyrrwr y car yn cerdded yn ôl ac ymlaen yn y ffordd.

“Beth yn union ddigwyddodd fan hyn, ‘te?” dywedodd yr heddwas, yn edrych ar y ffarmwr.

“Wel nawr, o’n i’n—”

“Esgusodwch fi,” dywedodd gyrrwr y car, “dyn prysur dw i. Mae rhaid i fi fynd nawr. Mae llawer o bethau i wneud gyda fi. Felly, os gallwn i adael nawr—”

“Mae rhaid i chi aros, os gwelwch yn dda,” dywedodd yr heddwas. “Nawr,” dywedodd ef wrth y ffarmwr, “beth yw eich enw chi?”

“Williams, Dai Williams.”

“Felly Mr Williams, beth ddigwyddodd?”

“Wel, o’n i’n dod o gyfeiriad y dre, a phan droais y gornel, gwelais ddafad yn y ffordd. O’n i ddim yn moyn ei tharo hi”

“Wrth gwrs.”

“Felly, achos troais yn gyflym, cwympodd llawer o fyrnau o wair oddi ar y lori, a gyrrais oddi ar y ffordd.”

“Gwela i. Wel Mr Williams, mae eisiau ychydig o ddynion ifanc arnon ni i glirio hynny. Bydda i’n dod â ti i dre. Byddi di’n gallu ffonio rhywun.”

“Byddaf. Diolch yn fawr iawn i chi.”

“Ond, beth amdana i? Beth dw i’n mynd i wneud, te?” dywedodd gyrrwr y car.

“Mae rhaid i chi fynd yn ôl wrth gwrs,” dywedodd yr heddwas.

“Ond, ond—bydda i’n cymryd awr arall! Does dim digon o amser gyda fi!”

“Mae’n ddrwg da fi,” dywedodd, ac aethon nhw yn ei gar ef.

Steffan a’i fam

Roedden ni’n dysgu am salwch a rhannau y corff. Wyt ti’n gallu ei gredu fe?

*****

21 Chwefror 2011

“Mam, dw i ddim yn teimlo yn dda.” dywedodd Steffan. “Mae pen tost gyda fi.”

“O, oes gwres arnat ti?” Teimlodd ei dalcen ef. “Nag oes, does dim gwres arnat ti. Wyt ti’n moyn aspirin?”

“Ydw.”

***

Tipyn bach nes ymlaen…

“Mam, dw i ddim yn teimlo yn dda. Mae stumog dost gyda fi.”

“O,” dywedodd hi. “Mae’n ddrwg gen i glywed hynny. Hoffet ti ychydig o gwrw sinsir?”

“Hoffwn.”

“Wel, awn ni i’r gegin i gael rhai.”

“Iawn!”

***

Tipyn bach nes ymlaen…

“Mam, dw i wedi brifo ‘mhenelin i. Mae angen band-aid arna i.”

“O, wnest ti ei fwrw ef?”

“Ydw. Mae e’n fy mhoeni i – llawer! Mae angen band-aid arna i!”

“Ydy e’n gwaedu?”

“Ydy! Edrycha!”

“Dw i ddim yn gweld gwaed…”

“Mae e’n gwaedu!” Dechreuodd i grio Steffan.

“Iawn, iawn, cer i’r ystafell molchi a chael un,” dywedodd ei fam, ac ochneidiodd.

***

Tipyn bach nes ymlaen…

“Mam…”

Edrychodd ei fam lan ar Steffan. “Dest ti â’r band-aids, dw i’n gweld.”

Amneidiodd e ei ben yn araf.

“A dest ti â Ffluwchog.”

Roedd Ffluwchog yn gwningen. Roedd e wedi colli un llygad a llawer o blew.

“Mae angen mwy o band-aids arnat ti.”

Amneidiodd e ei ben eto.

“Iawn. Ble mae angen nhw arnat ti, te?”

“Mae angen nhw arna i ar fy mraich, ac ar fy nghoes, ac ar fy mys.”

“Iawn,” ochneidiodd ei fam.

***

Tipyn bach nes ymlaen…

Daeth ei fam ac eisteddodd wrth ochr Steffan.

“Ti’n cael yn dydd anodd heddiw,” dywedodd hi.

“Ydw.”

“Hmm, Pam? Wyt ti’n gwybod?”

“Nac ydw.”

“Achos bu farw Mari, ti’n meddwl?

“Nage,” dywedodd Steffan, a dechreuodd grio. “Roedd hi’n gath fach neis. O’n i’n ei charu hi. Pam oedd rhaid iddi hi fynd yn sâl?”

“O, nawr. Eistedda ar fy nglin.”

“Pam oedd rhaid iddi hi farw?”

“O, dw i ddim yn gwybod.”

“Mam?”

“Ie.”

“Mae angen band-aid arna i ar fy nghalon.”

“Fi hefyd bach, fi hefyd.”

Y Gymraeg

Oedd y aseiniad yn ysgrifennu am “Y Gymraeg”. Iesu gwyn, beth aseiniad ofnadwy!

*****

24 Ionawr 2011

Cwrddodd Gwen ac Elin am goffi a sgwrs.

Gofynnodd Gwen, “Wyt ti’n hoffi dy ddosbarth Cymraeg?”

Atebodd Elin, “Ydw, ond mae rhaid i fi weithio yn galed, trwy’r amser.”

“Beth sy’n anodd amdani hi”

“Wel, dechreuwch gyda’r wyddor.”

“Yr wyddor?”

“Ie. Os ‘ych chi’n dysgu Rwsieg, ‘ych chi’n edrych ar yr wyddor, ac ‘ych chi’n gwybod ei bod hi’n gwahanol. Dyw’r wyddor Gymraeg ddim yn edrych yn wahanol, ond mae’n wahanol. Am chwe mis, o’n i’n dweud ‘oo’ pan o’n i’n gweld ‘u’!”

“Hm, dw i’n deall beth wyt ti’n dweud. Pa bethau eraill sy’n anodd?”

“Wel, ie a nage, neu ydw a nac ydw, neu do a naddo, neu ydy a nac ydy, neu byddaf a na fyddaf, neu bydd a na fydd, neu—“

“Ie, ie, dw i’n deall.”

“Pan ‘ych chi’n dysgu iaith normal, ‘ych chi’n dysgu un gair am “yes” ac un gair am “no” ac ‘ych chi wedi cwpla! Ond mae gwell synaid gyda’r iaith Gymraeg.”

Gofynnodd Gwen, “Ydy unrhyw beth yn hawdd?”

Meddyliodd Elin am funud a dywedodd, “Wel, dw i’n hoffi sut mae’r berfau yn gweithio. Ti’n gwybod, brawddegau fel: ‘mae hi’n mynd’, ac ‘wyt ti’n meddwl’. ‘Ych chi’n gallu dweud llawer o bethau gyda brawddegau fel hynny. Ac os ‘ych chi’n moyn siarad am bethau yn y gorffennol, ‘ych chi’n gwneud brawddegau fel ‘wnes i weld’ a ‘wnaeth e fynd’. Mae brawddegau fel hynny yn hawdd i ddeall.”

“A beth am arddodiaid?”

Edrychodd Elin ar y nenfwd. “O, arddodiaid! Maen nhw’n amhosib! Pan dw i’n meddwl amdanyn nhw, dw i’n moyn sgrechian! Mae’n amhosibl dysgu pa arddodiad i ddefnyddio gyda pha ferf. Dylai rhywun wneud rhestr! Ac os oes rhaid i chi ei ddefnyddio gyda rhagenw, dych chi ddim yn gallu cofio beth i wneud!”

“Wel, os wyt ti’n meddwl fel hynny, pam wyt ti’n dysgu’r iaith yma?”

“O, achos mae’n llawer o hwyl!”

Un Bore

The inspiration for this? Something about getting teenagers up in the morning? No, couldn’t be.

*****

6 Rhagfyr 2010

Cnociodd Elin ar ddrws yr ystafell wely Gwen. “Wyt ti ar ddihun?”

“Cer bant.”

“Gwen, mae’n saith o’r gloch. Wyt ti ar ddihun?”

“Ydw! Nawr, cer bant!”

***

Cnociodd Elin ar ddrws yr ystafell wely eto. “Gwen, mae hi bron yn ddeng munud wedi saith. Mae eisiau i ti ddihuno.”

“Dw i ar ddihun. Iawn? Cer bant.”

***

Cnociodd Elin ar y drws. “Gwen, mae’n tynnu at ugain munud wedi saith. Amser codi.”

“Mmm.”

“Gwen! Wyt ti ar ddihun?”

“Beth?”

“Gwen! Faint o’r gloch yw hi?”

“Mmmm—” Clywodd Elin sŵn uchel. “Ugain munud wedi saith?”

“Ie! Amser codi!”

***

Cnociodd Elin ar y drws yn uchel. “Mae hi newydd droi hanner awr wedi saith. Amser codi.”

“Dim eto, pum munud arall.”

“Na, coda Gwen. Nawr! Mae angen i ti fod yn barod. Mae rhaid i ni adael erbyn wyth o’r gloch!”

***

Dywedodd Elin, “Gwen, mae’n bum munud ar hugain i wyth. Mae angen i ti gael dy hun yn barod!”

“Paid becso. Bydda i’n barod.”

“Dw i ddim yn credu hynny.”

“Bydda i’n barod i fynd, dywedais. Cer bant!”

***

Cnociodd Elin ar y drws. “Gwen!” Tawelwch. “Gwen?” Agorodd y drws ac edrychodd yn yr ystafell wely. “Gwen! Pam wyt ti yn y gwely? Mae’n tynnu at chwarter i wyth. Coda Gwen, nawr, neu byddi di’n colli’r trên!” Cerddodd mas a chaeodd y drws yn glep.

Tua phum munud i wyth, roedd Gwen yn cyrraedd yn y gegin. Rhoddodd Elin iddi hi ddwy sleisen o fara gyda menyn a jam, caws, a phanaid o goffi, a dywedodd, “Cer yn y car.”

Dywedodd Gwen, “Mae’n gas gyda fi boreau.”